نویسندگان یزد
نویسندگان یزد جزو مفاخر و فرهیختگان این شهر تاریخی هستند که همواره از گذشته‌های دور تابه‌حال در عرصه‌های مختلف شعر، فرهنگ و هنر به ستارگان درخشان و تأثیرگذار تبدیل شده‌اند. احتمالاً تابه‌حال نام شاعران معروفی همچون وحشی بافقی یا مهدی آذر یزدی به گوشتان رسیده است.
اگر می‌خواهید این شاعران به نام و افتخارآفرین و دیگر مفاخر یزدی را به‌خوبی بشناسید و درمورد زندگینامه مشاهیر یزد و آثار آن‌ها بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید.
ام هانی یزدی
ام هانی از شاعران زن استان یزد است که در سده ۱۳ در شهر تاریخی یزد چشم به جهان گشود. پدر این بانوی یزدی حاج عبدالرحیم بیگلربیگی یزدی است که از درباریان فتحعلی‌شاه قاجار بوده و بر اثر ابتلا به وبای عمومی جان خود را از دست داد.
این شاعر زن یزدی در جوانی ازدواج نکرد و در روز‌های آخر عمر خود تشکیل خانواده داد و بدون فرزند چشم از جهان فروبست. نقل شده که پیش از مرگ این بانوی فرهیخته انگشتر گران‌بهایی در دست داشته است و زمانی که کنیز او خواست آن را از انگشتان وی خارج نماید؛ ام هانی چشمانش را باز کرد و این بیت را سرود:
کم فرصت‌اند مردم دنیا به هوش باش پر می‌‌کنند بسمل در خون تپیده را
محمد صادق خان رحیمی، از نوادگان حاج عبدالرحیم خان از قول ام هانی یزدی، عمه خود می‌گوید که وی بیست یا سی جلد کتاب بر خان‌های خاندان خود وقف نموده و پشت هریک به مناسبتی شعر یا اشعاری از خود نوشته است. ام هانی با قلم خود دیوان شعر نیز تألیف کرده است؛ اما به طور کلی امروزه اشعار کمی از این شاعر زن یزدی در لیست آثار نویسندگان یزد باقی مانده است.
از پرآوازه‌ترین شاعران و نویسندگان یزد می‌توان به میرزا محمد فرخی یزدی ملقب به تاج الشعرا اشاره کرد که به‌عنوان شاعر، سردبیر روزنامه طوفان و نماینده مردم یزد در هفتمین دوره مجلس شورای ملی فعالیت می‌کرد. محمد فرخی فرزند محمد ابراهیم و متولد سال ۱۲۶۸ هجری شمسی است که در شهر یزد به دنیا آمد.
او یک برادر به نام عبدالغفور داشت که ۱۱ سال از وی بزرگ‌تر بود. فرخی به یادگیری علوم مقدماتی در یزد اقدام نمود و مدتی در مکتب‌خانه و مدرسه مرسلین انگلیس یزد به تحصیلات پرداخت. فرخی که از مشهور‌ترین نویسندگان یزد است تا سن نوجوانی درس خواند و مقدمات عربی و فارسی را به طور کامل آموخت.
محمد فرخی یزدی یکی از معروف‌ترین شاعران یزد است که شاعری را از کودکی آغاز کرد و حال و هوای انقلابی در وی پدیدار شد. او با سرودن اشعار آزادی‌خواهانه و اعتراضی نسبت به شاه و حکومت انتقاد می‌کرد و در این مسیر گام‌های مهمی برداشت
محمد فرخی یزد از آن دسته شاعران و نویسندگان یزد است در برای عقاید آزادی طلبانه به جنگ افراد حکومتی و مزدوران می‌رفت. او در اوایل پیدایش و گسترش مشروطیت و تشکیل حزب دموکرات در ایران از طالبان دموکرات در یزد شد.
اما درنهایت این اقدامات سبب به زندان افتادن وی شد. در مهرماه ۱۳۸۱ این شاعر و نویسنده یزدی به‌وسیله تزریق آمپول هوا توسط پزشک احمدی کشته شد؛ اما در گواهی پزشکی، علت مرگ ابتلا به مالاریا و نفریت قید شده است. محل دفن فرخی یزدی نامشخص است؛ اما احتمالاً در گورستان مسگر آباد به شکل ناشناس دفن شده است.
آثار فرخی یزدی که جزو شاعران و نویسندگان معاصر یزد به شمار می‌آید شامل موارد زیر است:
- دیوان فرخی یزدی شامل غزلیات، قصاید، قطعات و رباعیات
- روزنامه طوفان در شماره‌های مختلف
- کتابشناسی فرخی یزدی
- چهار شاعر آزادی
ابوالفضل رشیدالدین میبدی
ابوالفضل رشیدالدین میبدی یکی از معروف‌ترین مفسران قرآن، شاعران و نویسندگان یزد است که در نیمه اول قرن ششم می‌زیسته است. از مهم‌ترین و معروف‌ترین آثار رشیدالدین میبدی می‌توان به کتاب کشف‌الاسرار و عده الابرار اشاره کرد.
این کتاب تفسیر بزرگ و مشهوری از قرآن است که تألیف آن در اوایل سال ۵۲۰ هجری قمری آغاز شد. این کتاب بر اساس تفسیر الهروی خواجه عبدالله انصاری و در ده جلد نوشته شده است. رشیدالدین میبدی در این کتاب ابتدا قسمتی از آیات را بدون توضیح به فارسی ترجمه کرده و سپس افکار و عقاید مفسران را درمورد آن بخش توضیح می‌دهد.
در قدم بعدی به بیان نکاتی عرفانی به‌ویژه به نقل از استاد خود یعنی خواجه عبدالله انصاری می‌پردازد. در کشف‌الاسرار می‌تواند زیبایی نثر فارسی میبدی را به‌خوبی مشاهده کنید. از دیگر آثار میبدی که جزو نام‌آورترین نویسندگان یزد است می‌توان به کتاب اربعین با چهل حدیث اشاره کرد.
میبدی از لحاظ اعتقادی و دینی از پیروان شافعی است و به همین علت از نظر فکری به خاندان علی بن ابی‌طالب (ع) متمایل است. میبدی به دلیل علاقه زیاد به امام علی (ع) و خاندان وی شعری با این مضمون سروده است:
شافعی مرد و ندانست به خدا که علی بود خداش یا که خدا
آرامگاه این بزرگوار که از معروف‌ترین شاعران یزدی است در شهر میبد قرار دارد و به سلطان الرشید معروف است. البته این آرامگاه در سال ۱۳۵۶ تخریب شد و روی آن خیابان‌کشی انجام شده است.
آیت‌الله حاج شیخ محمد صدوقی
از دیگر مشاهیر یزد می‌توان آیت‌الله محمد صدوقی را معرفی کرد که در سال ۱۲۸۴ هجری شمسی در شهر یزد متولد شد. او از عالمان دینی یزدی به شمار می‌آید که تحصیلات علوم دینی را در مدرسه عبدالرحیم خان یزد آغاز کرده و در سن ۲۱ سالگی به‌منظور ادامه تحصیل به اصفهان سفر کرد.
مدت کوتاهی بعد از اقامت در اصفهان به علت کمبود امکانات به یزد بازگشت و یک سال بعد به قم مهاجرت کرد. وی در شهر قم به تحصیل پرداخت و بعد از کسب مدارج عالی علمی در یزد، اصفهان و قم به دستور آیت‌الله‌العظمی بروجردی و امام خمینی (ره) در سال ۱۳۳۰ شمسی به یزد مهاجرت کرد و مرجعیت امور شرعی مردم را بر عهده گرفت.
آیت‌الله صدوقی یزدی که از مهم‌ترین افراد معروف یزد است پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام خمینی (ره) به سمت نماینده ایشان در استان یزد و همچنین امام‌جمعه یزد منصوب شد و در سال‌های فعالیت خود توانست خدمات ارزنده‌ای به مردم یزد ارائه نماید.
این بزرگوار سرانجام در یازدهم تیرماه ۱۳۶۱ شمسی در مسجد ملااسماعیل یزد به دست سازمان مجاهدین خلق ایران ترور شد و چشم از جهان فروبست. آیت‌الله صدوقی بعد از این حادثه به‌عنوان چهارمین شهید محراب نیز شناخته می‌شود.
آرامگاه این عالم دینی یزدی در مسجد حظیره یزد قرار دارد و یکی از بیمارستان‌های بزرگ و مهم یزد به یاد این شهید گران‌قدر به نام بیمارستان شهید صدوقی نامیده شده است.
مهدی آذر یزدی
مهدی آذر یزدی از معروف‌ترین نویسندگان یزد است که در سال ۱۳۰۰ شمسی در محله خرمشاه یزد به دنیا آمد. وی در خانواده‌ای تازه‌مسلمان شده با اصالتی متعلق به زرتشتیان متولد شد. جالب است بدانید مهدی آذر یزدی اولین نویسنده‌ای است که به فکر تألیف داستان برای جامعه کودکان و نوجوانان در ایران افتاد.
به همین دلیل نیز امروزه این شاعر و نویسنده بزرگ را با نام پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران می‌شناسند. علاوه بر این به دلیل خدمات و آثار ارزشمند این هنرمند در زمینه کودک، روز درگذشت او را به نام روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نام‌گذاری کرده‌اند.
درواقع مهدی آذر یزدی از آن دسته نویسندگان یزد است که توانست از دیار تاریخی یزد با کوشش و تلاش بسیار در عرصه ادبی به قله‌های بسیار بلند موفقیت رسیده و نام خود را در تاریخ ادبیات ایران ماندگار نماید.
نقل می‌شود بزرگ‌ترین لذت زندگی این نویسنده از همان دوران نوجوانی، کتاب‌خواندن بود و تنها ترس او در زندگی این بود که عمرش به پایان برسد و حسرت کتاب‌های نخوانده‌اش را با خود به دنیای دیگر ببرد. آثار این شاعر و نویسنده از معروف‌ترین آثار نویسندگان یزد به شمار می‌آید که شامل موارد زیر است:
| نام کتاب | تاریخ نشر |
| قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب | سال ۱۳۳۵ |
| قصه‌های ساده برای نوآموزان | سال ۱۳۷۴ |
| گربه تنبل | سال ۱۳۷۳ |
| تصحیح مثنوی مولوی | سال ۱۳۸۴ |
| گربه ناقلا | سال ۱۳۷۲ |
| خودآموز عکاسی برای همه | سال ۱۳۳۳ |
| شعر قند و عسل | سال ۱۳۸۵ |
| خودآموز مقدماتی شطرنج | – |
| مجموعه ۱۰ جلدی قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن | سال ۱۳۷۴ |
لازم به ذکر است قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب در چند جلد از بازنویسی سندبادنامه، قابوس‌نامه، مرزبان‌نامه، گلستان، مثنوی و آثار عطار نگاشته شده است. آذر یزدی خود فرزندی نداشت؛ اما با نگارش و تألیف آثار خود توانست با جامعه کودک و نوجوان ارتباط برقرار کرده و کتاب‌های ارزشمندی از خود به یادگار بگذارد.
حتی مقام معظم رهبری نیز از این ویژگی یاد کرده و قصه‌های آذر یزدی را در بین آثار سایر نویسندگان یزد به‌عنوان الگوی تربیتی برای فرزندان ایران زمین معرفی کرده است.
سرانجام مهدی آذر یزدی که از مشهور‌ترین نویسندگان یزد محسوب می‌شود در ۱۸ تیرماه سال ۱۳۸۸ خورشیدی بعد از مدتی دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری از دنیا رفت. او در زادگاه پدری خود در محله خرمشاه یزد به خاک سپرده شد.
شرف‌الدین علی یزدی
از دیگر نویسندگان یزد می‌توان به شرف‌الدین علی یزدی اشاره کرد که در دهه ۷۹۰ قمری در یزد یا در نزدیکی شهر تفت حدود ۳۰ کیلومتری شمال غرب یزد پا به عرصه وجود گذاشت. شرف‌الدین علی یزدی در فنون ادب و کمالات بسیار ماهر و فصیح بود.
وی در عهد آل مظفر و دوران حکومت تیموریان زندگی کرد و نزد تیمورلنگ جایگاه ویژه‌ای داشت. علاوه بر این ابراهیم بن شاهرخ بن تیمور هم نسبت به این شاعر قدیمی یزدی محبت بسیار داشت و به علت اصرار او شرف‌الدین یزدی کتاب ظفرنامه تیموری را ظرف ۴ سال تألیف نمود.
این کتاب حاوی احوالات تاریخی خاندان تیموری و فتوحات امیر تیمور است. مدتی بعد از تألیف این کتاب مقدمه‌ای در شرح و توصیف قبایل ترک نوشته که به تاریخ جهانگیر یا مقدمه ظفرنامه شهرت دارد. این نویسنده و شاعر که از شاعران قدیمی یزد محسوب می‌شود در سال ۸۵۸ قمری در خانقاه عزلت شاه ولی تفت چشم از جهان فروبست.
از او به‌عنوان بهترین و تأثیرگذارترین نویسندگان یزد یاد می‌شود. آرامگاه وی در مزار شریفیه کنار مسجد امیرچخماق یزد است. از آثار شرف‌الدین علی یزدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سه رساله به نام مناظر
- تهلیله التوحید من نفس الرحمن
- درمعما
- کنه المراد فی علم الوفق و الاعداد
- الحلل المطرز فی المعما و اللغز
- منتخب
- الکتاب فی علم الاسطرلاب
- دیوان شعر شرف‌الدین علی یزدی
عبدالکریم حائری یزدی
آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی معروف به آیت‌الله مؤسس از مراجع تقلید شیعه بنیان‌گذار حوزه علمیه قم از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۱۵ شمسی است. او از بزرگان یزد و عالمان دینی یزد به شمار می‌آید که سال‌های طولانی در حوزه علمیه کربلا سامرا و نجف به تحصیل و فراگیری علوم دینی پرداخت.
وی در مهرجرد میبد در سال ۱۲۷۶ به دنیا آمد. پدرش محمد جعفر فردی متدین و پرهیزکار بود. او در سال ۱۲۹۳ شمسی به ایران بازگشت و در ابتدا به مدیریت حوزه علمیه اراک پرداخت. آیت‌الله حائری یزدی در سال ۱۳۰۱ شمسی به دعوت عالمان قم به این شهر سفر کرد و با برپایی حوزه علمیه قم و بر عهده گرفتن سمت ریاست آن در قم ماندگار شد.
وی از سیاست گریزان بود و در ماجرای مشروطه ایران نیز دخالت نکرد؛ اما به سبب جایگاه اجتماعی‌اش در اواخر عمر خود ناچار به حضور در کار‌های سیاسی شد. او به موضوع کشف حجاب اعتراض کرد و تا زمان وفات با رضاشاه پهلوی در جدال بود.
برخی شاگردان او از جمله سید روح‌الله خمینی آیت‌الله گلپایگانی محمد علی اراکی سید احمد خوانساری شریعتمداری و غیره در سال‌های بعد به مقام مرجعیت رسیدند. شیخ عبدالکریم حائری بعد از حدود ۱۵ سال اقامت در قم در تاریخ ۹ بهمن سال ۱۳۱۵ درگذشت.
از آثار این عالم دینی یزدی می‌توان کتاب‌هایی همچون دررالفوائد، کتاب النکاح، کتاب الرضاع، کتاب المواریث و کتاب الصلوه را نام برد.
غیاث‌الدین نقشبند یزدی
غیاث‌الدین نقشبندی یزدی از معروف‌ترین شاعران و نویسندگان یزد است که به‌عنوان شاعر نقاش طراح پارچه و بافنده مشهور و صاحب‌سبک در دوران صفوی شناخته می‌شود. وی با شاه‌عباس صفوی هم دوره بود و سمت اداره کارگاه سلطنتی را در اصفهان بر عهده داشت.
غیاث‌الدین یزدی شاعری خوش‌ذوق و سخنور و از توانمند‌ترین نویسندگان یزد بود که دیوان اشعارش به کوشش جناب حسین مسرت چاپ شده است. او در اوایل قرن یازدهم هجری در شهر یزد دیده به جهان گشود و در اوایل جوانی به دلیل شهرت بالا در هنر بافندگی به دربار شاه‌عباس صفوی راه پیدا کرد.
شیوه طراحی پارچه‌های او از طرح‌های دوره اول صفویان اقتباس شده است. او پس از مدتی اصفهان را ترک کرده و به یزد باز می‌گردد. یزد در زمان او و فرزندانش به‌واسطه هنر زیبای بافندگی به مرکز شعربافی ایران تبدیل شد و محصولات نساجی آن به هند نیز صادر می‌شد.
غیاث‌الدین یزدی از آن قبیل نویسندگان یزد است که در روز‌های آخر عمر تنهایی و انزوا را انتخاب کرد و به سخنوری و شعرسرایی پرداخت.
عباس صفاری
از دیگر شاعران یزدی می‌توان به عباس صفاری اشاره کرد که به‌عنوان شاعر، طراح، نقاش، مترجم و جزو نویسندگان یزد شناخته می‌شود. عباس صفاری از مهم‌ترین نویسندگان یزد بوده که در سال ۱۳۳۰ در یزد متولد شد و در تهران دوران کودکی و نوجوانی خود را گذراند.
عباس صفاری کار خود را با ساخت ترانه‌هایی برای فر‌هاد مهراد، گیتی پاشایی، سلی، نلی و دیگر هنرمندان پاپ آغاز کرد. عباس صفاری که از شاعران و نویسندگان معاصر یزد به شمار می‌آید در رشته هنر‌های تجسمی دانشگاه کالیفرنیا تحصیل کرد؛ اما پیش از دریافت مدرک تصمیم به ترک تحصیل گرفت و به کار آزاد پرداخت.
کارنامه ادبی و هنری این هنرمند با شعر و ترانه آغاز شده و با طراحی و نقاشی ادامه یافت. او از آن دسته نویسندگان یزد است که در خارج از ایران به تألیف شعر و کتاب می‌پرداخت. نخستین مجموعه شعر عباس صفاری با نام در ملتقای دست و سیب در کالیفرنیا و در سال ۱۹۹۲ به چاپ رسید.
این کتاب جایزه ادبی باران را برای بهترین مجموعه شعر چاپ خارج از ایران در آن سال کسب کرد. او بعد از نشر کتاب‌های شعر خود تلاش کرد بیشتر به ایران سفر کند. در لیست آثار نویسندگان یزد آثار دیگری نیز به نام عباس صفاری ثبت شده است که از آن‌ها می‌توان به مجموعه شعر دوربین قدیمی، دفتر کبریت خیس و غیره اشاره کرد.
شعر‌های این شاعر یزدی به چند زبان زنده دنیا از جمله انگلیسی، عربی، فرانسوی، اسپانیایی و کردی ترجمه شده است. حتی مجله فرانسوی‌زبان تهران ریویو در یکی از شماره‌های خود در قیمت ادبیات به معرفی و برگردان اشعار عباس صفری پرداخت.
او از تأثیرگذارترین نویسندگان یزد محسوب می‌شود که توانست آثار ارزشمندی از خود به‌جای بگذارد. سرانجام این هنرمند و نویسنده در ۷ بهمن سال ۱۳۹۹ در لانگ بیچ کالیفرنیا دار فانی را وداع گفت.
شمس کسمایی
از دیگر شاعران زن یزد که جزو بهترین نویسندگان یزد نیز به شمار می‌آید می‌توان شمس کسمایی را معرفی کرد که در سال ۱۲۶۲ خورشیدی در یزد به دنیا آمد. او اصالتاً گیلک بود و نیاکان او در روستای کسمان گیلان متولد شده بودند.
شمس بعد از ازدواج با همسرش به روسیه نقل‌مکان کرد و در آنجا نیز به کار‌های فرهنگی پرداخت. او درنهایت بعد از ورشکستگی همسرش به ایران بازگشت و در تبریز سکونت گزید. شمس کسمایی، این بانوی هنرمند یزدی به زبان‌های روسی و ترکی آذربایجانی نیز تسلط داشت.
او زنی روشنفکر و آزادی‌خواه بود و همواره در این زمینه فعالیت داشت. متأسفانه در لیست آثار نویسندگان یزد اشعار کمی از شمس کسمایی به‌جامانده است. وی قافیه و عروض را از شعر‌های خود برداشت و در این زمینه نوگرایی نمود. از او نوشتار‌های تند سیاسی در روزنامه‌های شهر تبریز به چاپ رسید
از او قطعه شعری با نام پرورش طبیعت در مجله آزادیستان منتشر شد که تقلید گونه‌ای از شعر اروپایی بود. سرانجام این بانوی یزدی در سال ۱۸۸۳ میلادی از دنیا رفت.
جیحون یزدی
میرزا محمد جیحون یزدی ملقب به تاج الشعرا از مشهور‌ترین شاعران و نویسندگان یزد است که در دوران قاجار می‌زیسته است. او از بهترین شاعران یزدی است و تخلص او جیحون است. وی در سال ۱۲۱۶ خورشیدی متولد شد و درنهایت در سال ۱۸۷۳ میلادی از دنیا رفت.
او در نوجوانی به یادگیری صرف و نحو عربی و دانش عروض پرداخت و به حکاکی نیز مشغول بود. او در دوران جوانی چند سال را در هند گذراند و بعد از مدتی به عراق مهاجرت کرد. البته جیحون سه سال نیز در اسارت ترکمن‌ها سپری کرد.
زمانی که جیحون یزدی در شیراز بود نزد فر‌هاد میرزا معتمدالدوله محبوبیت داشت و به‌واسطه او به دربار و حضور ناصرالدین‌شاه راه یافت. او در اصفهان ظل السطان را ستایش کرد و لقب تاج الشعرا را به خود اختصاص داد.
از آثار جیحون یزدی در میان آثار نویسندگان یزد می‌توان به دیوان او اشاره کرد که شامل ستایش بزرگان زمان بود و در بمبئی به چاپ رسید و در مکتب‌خانه‌های آن زمان به‌عنوان کتاب درسی استفاده می‌شد و شهرت بالایی کسب کرده بود.
از دیگر آثار جیحون یزدی می‌توان به مناقب امام حسین و واقعه کربلا، مجموعه‌ای به تقلید از گلستان سعدی و منظومه دیگری به نام نمکدان اشاره کرد. او در کرمان وفات یافت و در خواجه خضر به خاک سپرده شد. او در زمینه شاعری و نویسندگی جزو بهترین نویسندگان یزد به شمار می‌آید که یاد و خاطره او همواره زنده خواهد ماند.
زندگینامه وحشی بافقی یکی از برزرگترین نویسندگان یزد
با توجه به اهمیت شناخت مشاهیر یزدی به‌ویژه نویسندگان یزد تصمیم گرفتیم در ادامه مطلب شما را با زندگینامه شاعر و نویسنده گران‌قدر وحشی بافقی آشنا کنیم. آشنایی با سرگذشت، افکار و عقاید و آثار بهترین و معروف‌ترین نویسندگان یزدی سبب می‌شود نسبت به تلاش‌ها و خدمات آن‌ها احترام گذاشته و قدردان زحمات آن‌ها در عرصه فرهنگ و هنر ایرانی باشیم.
وحشی بافقی از معروف‌ترین و بهترین شاعران یزدی است که در اواسط نیمه اول قرن دهم در بافق که بین راه یزد و کرمان است متولد شد. به همین علت برخی او را جزو نویسندگان یزد و برخی از نویسندگان کرمان به شمار می‌آورند.
دوره اول زندگی این هنرمند یزدی در زادگاهش سپری شد و وی در این مدت به جز برادرش در خدمت شرف‌الدین علی بافقی به فراگیری دانش و ادب مشغول بود. وحشی بافقی بعد از یادگیری مقدمات علوم ادبی، از بافق به یزد و سپس از یزد به کاشان رفت.
او مدتی را در کاشان به کتب داری گذراند. بعد از مدتی به یزد برگشت و در این شهر ساکن شد. او در این مدت به شعر و ستایش پادشا‌هان یزد مشغول بود. خانواده وی از نظر ثروت جزو خانواده‌های متوسط بافق به شمار می‌آمدند.
برادر بزرگ وحشی بافقی، مرادی بافقی نیز از شاعران و نویسندگان یزد در آن دوران محسوب می‌شد و تأثیر بسیاری در تربیت و آشنایی برادرش با محفل‌های ادبی و هنری آن دوران داشت؛ اما متأسفانه پیش از آنکه وحشی بافقی در شعرسرایی به شهرت برسد برادرش دار فانی را وداع گفت.
وحشی بافقی از مهم‌ترین مشاهیر یزدی است که شاعری بلندهمت، وارسته و گوشه‌گیر بود و با وجود اینکه شاعران هم عصر او به دلیل داشتن امکانات به هند مهاجرت می‌کردند؛ وحشی نه‌تنها از کشورش خارج نشد؛ بلکه از بافق مدتی به شهر کاشان رفته و بعد از آن تا آخر عمر یزد را به‌عنوان سکونتگاه خود انتخاب کرد.
نکته بسیار مهمی که وحشی بافقی را از سایر نویسندگان یزد و دیگر هنرمندان آن زمان متمایز می‌کند این است که او از معدود شاعرانی است که شعر سرودن را تنها برای بیان افکار و احساسات خود به کار می‌گرفت و نه برای کسب ثروت و درآمد.
او دوره مال خود را در شاعری در یزد سپری کرد و برای کسب روزی خود، تنها به مدح و ستایش بزرگان یزد و افراد تأثیرگذار یزد و کرمان پرداخت. البته در دیوان وحشی بافقی یک قصیده در وصف و ستایش شاه‌تهماسب دیده می‌شود.
کلیات وحشی بافقی بیش از ۹ هزار بیت است که شامل مواردی همچون قصیده، ترکیب‌بند، قطعه، رباعی، مثنوی، ترجیع‌بند، غزل و غیره می‌شود. ترکیب‌بندها و ترجیع‌بندهای این شاعر معروف یزدی به‌ویژه مربع و مسدس آن‌ها، همگی از نظم‌های دل‌انگیز و شیرین دوران صفوی محسوب می‌شوند.
ساقی‌نامه طولانی وحشی بافقی به شکل ترجیع‌بند سروده شده و در نوع خود بسیار کمیاب و کم‌نظیر است. غزل‌های وحشی بافقی از بهترین اشعار او هستند که از نظر ارزشی رتبه اول شعر غنایی فارسی را به خود اختصاص داده‌اند.
در اکثر این غزل‌ها که در میان نویسندگان یزد بی‌همتا هستند احساسات و عواطف درونی شاعر با زبانی ساده و روان و نیرومندی هرچه تمام به بهترین شیوه بیان شده است. مثنوی‌های وحشی بافقی بیشتر به استقبال و جوابگویی به شعر‌های نظامی سروده شده‌اند.
دو مثنوی وحشی بافقی به نام‌های ناظر و منظور و فر‌هاد و شیرین به استقبال از داستان خسرو و شیرین شاعر بزرگ نظامی سروده شده‌اند. مثنوی اول از ۱۵۶۹ بیت برخوردار است و در سال ۹۹۶ هجری به پایان رسید. مثنوی دوم او نیز بی‌تردید از شاهکار‌های ادبیات دراماتیک فارسی است که در دوران حیات وحشی بافقی بسیار شهرت یافت.
اما متأسفانه وحشی بافقی، این افتخار نویسندگان یزد نتوانست بیشتر از ۱۰۷۰ بیت آن را بسراید و وصال شیرازی، شاعر معروف قرن سیزدهم با افزودن ۱۲۵۱ بیت کار ناتمام وحشی را به پایان رساند. بعد از وصال نیز شاعر دیگری به نام صابر ۳۰۴ بیت به این منظومه اضافه کرد.
وحشی بافقی علاوه بر این‌ها مثنوی مشهور دیگری به نام خلد برین دارد که مانند مثنوی‌های دیگر به پیروی از شاعر بزرگ نظامی و بر وزن مخزن‌الاسرار سروده شده است. همچنین از او مثنوی‌های کوتاه دیگری در ستایش و انتقاد و مانند آن‌ها به یادگار مانده است که مانند مثنوی‌های دیگر ارزش بالا ندارند.
وحشی بافقی بی‌شک از کم‌نظیرترین نویسندگان یزد و از نام‌آوران عرصه شعر و ادب فارسی به شمار می‌آید که توانست در بین شاعران یزد خود را به جایگاه بسیار والا و با ارزشی برساند و به شعر و ادب فارسی نیز خدمت بزرگی نماید.
مضمون‌ها و ظرایف شاعرانه و بیان احساسات به زبانی ساده و روان از ویژگی‌های اصلی سبک شاعری اوست که به همین موضوع به شاعری او ارزش و اعتبار بسیاری بخشیده است. در واقع وحشی بافقی همواره سعی می‌کرد برخلاف سایر نویسندگان یزد و ایران از اختیارات شاعری کمتر استفاده کند و تلاش می‌کرد به بیان تفکرات و اندیشه‌های خود در کنار احساسات و عواطف بپردازد.
شعر‌های او مانند برخی دیگر از نویسندگان یزد به زبانی ساده و پر از صداقت سروده می‌شدند و به همین علت این شاعر در عصر حیات خود به‌عنوان توانا‌ترین شاعر مکتب وقوع به شمار می‌آمد. وحشی بافقی به صنایع و آرایه‌های لفظی نیز خیلی توجه نمی‌کرد؛ به جز آن‌هایی که برای پایداری کلام ضروری بودند.
گرچه وحشی در مثنوی‌های خود بیشتر از نظامی و در غزل از شاعران نام‌آور گذشته استقبال می‌کرد؛ اما خود او نیز طبعی جدید و مبتکر داشت و اکثر غزل‌های او بعد‌ها توسط دیگر شاعران ایرانی مورد استقبال قرار گرفت. درنهایت این مطلب را با اشاره به یکی از زیبا‌ترین اشعار وحشی باقی از نام‌آورترین شاعران و نویسندگان یزد به پایان می‌رسانیم:
دوستان شرح پریشانی من گوش کنید داستان غم پنهانی من گوش کنید
قصه بی‌سروسامانی من گوش کنید گفت‌وگوی من و حیرانی من گوش کنید
شرح این آتش جان‌سوز نگفتن تا کی؟ سوختم سوختم این راز نهفتن تا کی؟
روزگاری من و او ساکن کویی بودیم ساکن کوی بت عربده‌جویی بودیم
عقل و دین باخته دیوانه رویی بودیم بسته سلسله سلسله مویی بودیم
کس در آن سلسله غیر از من و دل بند نبود یک گرفتار از این جمله که هستند نبود
نرگس غمزه زنش این‌همه بیمار نداشت سنبل پر شکنش هیچ گرفتار نداشت
این‌همه مشتری و گرمی بازار نداشت یوسفی بود ولی هیچ خریدار نداشت
اول آن کس که خریدار شدش من بودم باعث گرمی بازار شدش من بودم
سؤالات متداول
۱. فامیلی‌‌های اصیل یزدی کدام‌اند؟
تعداد خاندان‌های یزد بسیار هستند؛ اما از اصیل‌ترین این خاندان‌ها و طوایف می‌توان به آیت‌اللهی، امامیان، انتظاری، امامزاده، خواجه، دهشیری و بسیاری دیگر اشاره کرد.
۲. مهدی آذر یزدی چه آثاری خلق کرده است؟
از آثار این شاعر یزدی می‌توان به قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن، مثنوی بچه خوب و غیره اشاره کرد.
۳. معروف‌ترین شاعر یزد کیست؟
شاید بتوان در میان شاعران و نویسندگان یزد وحشی بافقی به‌عنوان معروف‌ترین آن‌ها معرفی کرد؛ زیرا بسیاری از ایرانیان حداقل یکبار نام این شاعر پرآوازه را شنید‌ه‌اند یا آثار وی را خواند‌ه‌اند.
۴. معروف‌ترین دانشمندان یزدی چه کسانی هستند؟
دکتر بیژن دواز، دکتر محمد مظلوم اردکانی، دکتر علی مصطفایی پور به‌عنوان چهار عضو هیئت‌علمی دانشگاه یزد در فهرست دانشمندان برتر دنیا قرار دارند.
۵. لقب میرزا محمد فرخی یزدی چیست؟
این شاعر آزادی‌خواه یزدی ملقب به تاج الشعرا شاعر است.
شارینو
اگر می‌خواهید درمورد شهر یزد بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً سری به مطالب سینما های یزد، مراکز تفریحی یزد، مراکز خرید یزد و غیره بزنید.
به‌منظور شناخت بیشتر آموزشگاه‌های آموزشی و هنری شهر یزد می‌توانید سری به مطالب آموزشگاه آشپزی در یزد، آموزشگاه زبان در یزد، آموزشگاه موسیقی در یزد و غیره بزنید.
اگر می‌خواهید با بهترین تعمیرکاران لوازم‌خانگی یزد آشنا شوید و از بهترین خدمات تعمیر استفاده نمایید، می‌توانید سری به وبلاگ شارینو و مقالاتی همچون تعمیر پکیج در یزد، تعمیر سرخ کن در یزد، تعمیر چرخ گوشت در یزد، تعمیر ماشین لباسشویی در یزد و غیره بزنید.
وبلاگ شارینو در زمینه پزشکی و معروفی متخصصان شهر یزد به ارائه مطالب بسیار مفید و کاربردی پرداخته است. به‌منظور مطالعه این مطالب می‌توانید به مقالات بیمارستان‌های یزد، پزشکان قلب و عروق در یزد، پزشک مغز و اعصاب در یزد، پزشک زنان در یزد، سونوگرافی در یزد و غیره مراجعه کنید.
اگر به دنبال گذراندن اوقات فراغت خود در یزد هستید و به دنبال بهترین کافه‌ها و رستوران‌های یزد هستید، مقالات کافه های یزد و رستوران های یزد به شما در دستیابی به بهترین‌ها کمک می‌کند.
سخن پایانی
در دیار تاریخی یزد همواره دانشمندان، شاعران، نویسندگان و بزرگان بسیاری چشم به جهان گشوده‌اند که در سال‌های عمر خود با همت و تلاش روزافزون توانسته است در عرصه تاریخ و فرهنگ ایرانی خوش درخشیده و افتخارات بسیاری کسب کنند.
در این مطلب سعی کردیم شما را با تعدادی از فرهیختگان، شاعران و نویسندگان یزد آشنا کنیم و اطلاعات ارزشمندی در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. لطفاً دیدگاه خود را درمورد این مطلب با ما در میان بگذارید.
بدون دیدگاه